De top 5 Nederlandse bomen én hoe jij ze kunt redden
, door Giel Boes,
6 min lezen
In Nederland staan miljoenen bomen. Ze maken onze lucht schoner, zorgen voor schaduw en bieden dieren een thuis. Maar wist je dat een paar soorten het grootste deel van onze bossen vormen? In dit blog lees je alles over de vijf meest voorkomende bomen in Nederland en waarom ze onze hulp goed kunnen gebruiken. Wil je alvast in actie komen? Steun ons dan via deze link en maak direct impact!
1. Zomereik: De koning van het bos 👑
De zomereik (quercus robur) is mijn persoonlijke favoriet en misschien wel de bekendste boom van Nederland. Hij kan honderden jaren oud worden en biedt onderdak aan meer dan 400 verschillende insectensoorten. Denk aan eikenbladvlinders, torretjes en kevers die er leven van blad tot schors.
Toch hebben veel eiken het zwaar. Door droge zomers en verzuring van de grond krijgen ze steeds vaker last van ziekten. Daarom is het belangrijk om nieuwe eiken aan te planten op gezonde grond. Zo blijft onze koning van het bos ook voor de volgende generaties bestaan.
2. Grove Den: Oeroud en onverwoest 🌲
De grove den (pinus sylvestris) herken je aan zijn rechte stam en roodbruine bast. Hij groeit op arme zandgrond waar bijna niks anders wil groeien. Dat maakt hem een echte doorzetter. Bovendien is hij goed voor vogels die in zijn takken nestelen, zoals de kruisbek.
Ooit plantten boswachters de grove den vooral voor houtproductie, derhalve hebben we nu een overschot. Deze boom helpt dan wel tegen bodemverzanding en een bescheiden CO₂ opname, maar we mogen wel zorgen voor een betere balans met loofbomen (zoals eiken en beuken). Daarom zie je dat deze in steeds meer bossen verdwijnt. Toch hebben we in ons BN-er Bos op de Utrechtse Heuvelrug speciaal voor Carice van Houten een exemplaar geplant.
Dit soort stuntacties kunnen we doen dankzij jouw steun. Bomen zijn immers niet gratis en de grond vaak ook niet. Doe hier een donatie als je ook een boompje bij wilt dragen.
3. Beuk: Schaduwgever van het bos 🌳
Als je door een donker bos met veel beuken (fagus sylvatica) loopt, merk je het meteen: het is er stil en koel. Heerlijk! De beuk laat weinig licht door, waardoor er weinig struiken onder groeien. Zijn glanzende bladeren verkleuren prachtig goudbruin in de herfst. Wat ik zelf zo mooi vind aan de beuk, is dat ze zo lekker dik kunnen worden.
Maar… beuken kunnen niet goed tegen droogte. Door klimaatverandering sterven er steeds meer beuken af. Nieuwe aanplant gebeurt daarom het liefst in gemengde bossen met verschillende soorten. Zo blijft de natuur in balans. Als eenzame zaailing staat deze boom vaak ook eenzaam in een berm. Daarom werken we samen met MeerBomenNu om kansarme bomen een betere bestemming te geven.
4. Berk: Pionier met witte bast ⚪
De berk is vaak de eerste boom die opduikt op kale grond en is daarmee een echte pionier. Hij groeit razendsnel en maakt de bodem weer vruchtbaar voor andere planten. Zijn witte schors en lichte kroon zorgen ervoor dat hij overal opvalt. Berken kunnen ook heel dik worden, dit heeft natuurlijk wel wat meer tijd nodig. Persoonlijk vind ik de 'ogen' ook erg mooi, die kunnen zich vormen in de stam.
Berken helpen de natuur herstellen na bosbranden of stormen. Ze trekken insecten en vogels aan die weer zaden verspreiden. Zo begint er langzaam een nieuw bos. Berken laten zien: vernieuwing hoort bij de natuur.
Grofweg onderscheiden we twee soorten berken: de betula pendula (ruwe berk) en de Betula pubescens (zachte berk). Welke vind jij het mooist?
5. Fijnspar: De 'Nederlandse' kerstboom 🎄
Iedereen kent de fijnspar (picea abies) als kerstboom, maar hij komt ook veel in Nederlandse bossen voor. Van origine is het echter geen inheemse soort, waardoor de PVV nu dreigt met uitzetting van dit prachtexemplaar (geintje). De spar groeit snel en werd vroeger massaal geplant voor hout. Helaas kan hij niet goed tegen warme zomers, waardoor veel sparrenbossen nu last hebben van kevers en droogte.
Daarom kiezen bosbeheerders tegenwoordig vaker voor inheemse soorten zoals eik en berk. Toch blijft de fijnspar belangrijk: hij vangt fijnstof op en biedt schuilplekken voor vogels en eekhoorns.
Compenseer jij je kerstboom?
Gelukkig kiezen steeds meer mensen ervoor om geen kerstboom op te offeren, daar ze het nieuwe jaar vaak niet overleven. Ook worden er steeds meer echte bomen geplant om gesneuvelde kerstbomen te compenseren. Dit kan bijvoorbeeld met een duurzaam kerstpakket, waarbij je iemand een bosje bomen cadeau geeft. Lees dan verder op deze pagina en graag tot de volgende keer!
Achtergrondinfo
Bomen zijn niet alleen mooi of nuttig ... ze vormen levende systemen die onze bodem, lucht en biodiversiteit herstellen. In Nederland slaan bossen gemiddeld 12 tot 14 ton CO₂ per hectare per jaar op (bron: Wageningen Environmental Research, 2024). Oude loofbomen zoals eiken en beuken zijn daarin het meest efficiënt, omdat hun hout meer koolstof vasthoudt dan dat van snelgroeiende naaldbomen.
Daarnaast spelen wortelnetwerken een cruciale rol. Onder de grond verbinden mycorrhiza-schimmels bomen met elkaar, waardoor ze voedingsstoffen en water kunnen delen ... een proces dat wetenschappers het “Wood Wide Web” noemen. Zo helpt een gezonde bodem niet alleen individuele bomen overleven, maar versterkt het het hele ecosysteem.
De droogte van de afgelopen jaren heeft de kwetsbaarheid van eenzijdige bossen blootgelegd. In regio’s met voornamelijk fijnsparren en beuken is de sterfte tot 20–30% hoger dan in gemengde bossen (RIVM Klimaatmonitor 2025). Daarom zetten steeds meer natuurbeheerders in op regeneratief bosbeheer: bossen die zichzelf kunnen herstellen door natuurlijke aanwas, variatie in soorten en een rijk bodemleven.
Een gemengd bos met zomereik, berk en grove den blijkt tot 40% beter bestand tegen droogtestress dan een monocultuur (WUR, 2025). Zulke bossen bufferen regenwater, bieden voedsel aan honderden diersoorten en slaan langdurig CO₂ op ... precies wat we nodig hebben in een opwarmend klimaat.
🌱 Wat jij kunt doen
Wil je echt bijdragen aan herstel? Kies bij boomaanplant of donaties voor inheemse, gemengde soorten en projecten die de bodemkwaliteit verbeteren. Zo bouw je mee aan een veerkrachtig Nederland waarin bossen niet alleen overleven, maar zichzelf vernieuwen.
