Klimaatverandering

Hoe zit het met het veranderende klimaat? Het klimaat veranderde toch altijd al? En hoe kan het dat mensen daar verantwoordelijk voor zijn?

Klimaatverandering is van alle tijden

Het klopt dat het klimaat op aarde altijd al verandert. IJstijden die tienduizenden jaren duren worden afgewisseld door mildere periodes van een paar duizend jaar. Dat heeft te maken met de schommeling van de aardbaan. Tijdens een ijstijd vangt de aarde de minste zonnestralen op en groeit het poolijs. Een groot deel van Europa is dan met (land)ijs bedekt. In mildere periodes vangt de aarde juist veel meer zonnestralen op en wordt het warmer op aarde. Grote delen van het land- en poolijs smelten in zo’n periode, maar niet alles. De laatste ijstijd eindigde zo’n 12.000 jaar geleden. We zitten nu in een mildere periode.

Klimaatopwarming begon 11.000 jaar geleden

Dat het nu warmer is, is dus redelijk normaal. Maar ruim 11.000 jaar geleden trad een belangrijke verandering op. De mensen die tot dan toe aan hun eten kwamen door te jagen en voedsel te verzamelen, veranderden langzaam in boeren. Ze begonnen dieren te houden en gewassen te verbouwen. Daar heb je wel landbouwgrond voor nodig en dus kapten ze bomen om. Daardoor veranderden onze verre voorouders het klimaat al een klein beetje. Want de CO2 die die bomen opgenomen hadden, kwam versneld vrij.

De grote verandering: de Industriële Revolutie

De echte, grote veranderingen startten echter zo’n 270 jaar geleden in Engeland. Daar begon de Industriële Revolutie. Het werk dat eerst vooral werd gedaan met de spierkracht van mensen en dieren, werd vanaf toen steeds vaker gedaan door (stoom)machines. Deze machines draaiden vaak op steenkool. Een fossiele brandstof die vanaf toen op grote schaal werd en nog steeds wordt gebruikt. Steenkool is een van de meest vervuilende fossiele brandstoffen. Tweemaal zo vervuilend als gas.

Fossiele brandstoffen en CO2 uitstoot

De Industriële Revolutie duurt eigenlijk tot vandaag de dag en heeft ons moderne leven mogelijk gemaakt. Naast steenkool werden andere fossiele brandstoffen als gas en aardolie ontdekt en op enorme schaal verbrand. Doordat de mensheid zoveel energie kon opwekken, konden we maken wat we maar wilden. Maar dat had ook grote, negatieve gevolgen.

Het probleem van CO2

Al die fossiele brandstoffen zijn super vervuilend. Bij de verbranding ervan komen grote hoeveelheden CO2 vrij. En dat is het echte probleem. CO2 is een broeikasgas dat warmte vasthoudt en die warmte naar alle kanten uitstraalt. Ook richting de aarde. CO2 kan niet ‘ontsnappen’ naar de ruimte, maar blijft hangen in de dampkring van de aarde. Hoe meer CO2 er dus in de dampkring wordt gepompt, hoe meer broeikasgassen warmte blijven opnemen en uitstralen. Door het op grote schaal verbranden van fossiele brandstoffen heeft de mens in een paar honderd jaar een ongekend grote hoeveelheid CO2 in de dampkring gebracht. Veel meer dan de natuur ooit heeft gedaan. Deze lag vroeger veilig opgeslagen in de aarde.

Bomen en klimaatverandering

Aan de ene kant begonnen mensen oeroude bomen en planten - de fossiele brandstoffen - als gekken te verbranden. Aan de andere kant werden en worden er ontzettend veel bomen gekapt overal ter wereld. Volwassen bomen nemen veel CO2 op, wel 10 tot 40 kilo per jaar en dat soms wel honderden jaren lang. Als je een volwassen boom kapt komt de opgeslagen CO2 versneld vrij. Daarom is het zo ontzettend belangrijk om de bossen en regenwouden die we nog hebben te behouden en nieuwe bossen aan te planten.

Menselijk handelen zorgt voor klimaatverandering

Klimaatverandering is dus van alle tijden. Maar nu gaat het wel heel erg snel door de verbranding van fossiele brandstoffen en het grootschalige kappen van bomen. Voorheen waren er ook schommelingen in de temperatuur op aarde. Maar dat waren veranderingen van 0,7 graad over een periode van tienduizend jaar! De temperatuur op aarde is nu ongeveer 1,1 graad hoger dan vóór de Industriële Revolutie. En die begon ‘pas’ 270 jaar geleden.